Sitede ara
Bir çeliğin binlerce kilometrelik yolculuğunda en kritik soru şudur: “Bu yük, nereden nereye, hangi şartlarda ve hangi maliyetle gidecek?” İşte bu sorunun cevabı navlunda gizlidir.
Çelik, üretildiği andan müşterinin fabrikasına ulaşana kadar uzun ve zorlu bir yolculuktan geçer. Bu yolculuğun en kritik unsurlarından biri de navlundur.
Navlun, kulağa yalnızca bir taşıma ücreti gibi gelse de aslında ticaretin kalp atışıdır. Hangi taşıma yönteminin seçileceğinden, kimin hangi noktada sorumluluk alacağına kadar pek çok detayı belirler.
Hasçelik gibi global çelik üreticileri için navlun; sadece lojistik bir zorunluluk değil, müşteri memnuniyetini doğrudan etkileyen stratejik bir faktördür.
Navlun, yükün bir yerden başka bir yere taşınması için ödenen taşıma ücretidir. Ancak modern ticarette navlun, yalnızca bir bedel değil; tedarik zincirinin “görünmez direksiyonudur”.
Kelimenin kökeni de aslında bu serüveni anlatır. “Navlun”, Latince navis (gemi) kelimesinden türer ve Osmanlı döneminde de denizyolu taşımacılığındaki taşıma ücreti anlamında kullanılır. Yani bu kelimenin tarihsel olarak denizle yoğrulmuş bir geçmişi vardır. Ancak zamanla, ticaret yolları çeşitlenip karayolu, havayolu ve demiryolu lojistiği gelişince, “navlun” sadece deniz kokulu bir kavram olmaktan çıkıp lojistiğin evrensel dili haline gelmiştir.
Bugün artık bir konteynerin Mersin Limanı’ndan Hamburg’a gitmesi de, bir tırın Kocaeli’den Bükreş’e hareket etmesi de navlun kapsamına girer. Kısacası navlun, dar bir alanın değil; küresel ticaretin ortak paydasıdır.
Bir sevkiyatın başarıyla gerçekleşmesi yalnızca aracın yola çıkmasıyla olmaz. Asıl güvenceyi sağlayan, navlun sözleşmesidir.
Navlun sözleşmesi, yük sahibi ile taşıyıcı arasındaki sorumlulukları yazılı hale getirir. Bu belge sayesinde “Benim görevim nerede biter, seninki nerede başlar?” gibi kritik sorular netlik kazanır.
Sözleşmede şu unsurlar mutlaka yer alır:
• Teslimat noktası,
• Taşıma süresi,
• Ücretin kapsamı,
• Hasar, kayıp ya da gecikme durumundaki haklar.
Bir senaryo üzerinden gidelim: Hasçelik, Kocaelin’deki fabrikasından Almanya’ya çelik sevkiyatı yapıyor. Eğer navlun sözleşmesi yok ise , yük limanda hasar gördüğünde “Sorumluluk kimdeydi?” konusunda belirsizlik yaşanabilir. Oysa iyi hazırlanmış bir sözleşme, bu gibi ihtimalleri en baştan netleştirir.
Navlun bedeli çoğu zaman yalnızca taşıma masrafı değildir. Bazen içine şunlar da girer:
• Liman masrafları,
• Yükleme ve boşaltma,
• Gümrük işlemleri,
• Terminal elleçme ücretleri.
Burada devreye Incoterms kuralları giriyor. Kısaca anlatmak gerekirse, Incoterms uluslararası ticarette satıcı ile alıcının hangi noktada sorumluluk alacağını ve maliyetlerin kim tarafından üstleneceğini belirleyen standart teslim şekilleridir.
Yani, “Navlun bedelini kim öder, risk hangi noktada kime geçer?” sorularının cevabını büyük ölçüde bu İncoterms kuralları belirler.
• FOB (Free on Board): Yük gemiye yüklendikten sonra tüm risk ve navlun alıcıya geçer.
• CIF (Cost, Insurance and Freight): Satıcı hem navlunu hem sigortayı öder; alıcı sadece ürünü teslim alır.
• DAP / DDP (Delivered at Place / Delivered Duty Paid): Satıcı yalnızca navlunu değil, gümrükleme sürecini de üstlenir.
Gerçek hayatta, bir müşteri Hasçelik’ten “Benim işim az, sürece karışmak istemiyorum” dediğinde, CIF tercih edilir. Böylece Hasçelik hem navlunu hem sigortayı üstlenir, müşteri ürünü kapısında teslim alır.
Navlun sadece “ucuz olsun” meselesi değildir. Dikkat edilmesi gereken kritik noktalar vardır:
• Zamanlama: Üretim hattının durmaması için sevkiyatın gecikmemesi gerekir.
• Güvenlik: Çelik yükün doğru sabitlenmesi, hasarı önler.
• Şeffaflık: Yükün anlık takibi, müşteri için güven demektir.
• Esneklik: Alternatif rota sunabilmek kriz anında hayat kurtarır.
• Çevre duyarlılığı: Karbon salınımını azaltan yeşil lojistik çözümleri artık müşteriler için tercih sebebidir.
Bunu şöyle hayal edin: Limanda bekleyen bir gemi, yükün günlerce gecikmesine yol açabilir. Eğer taşıyıcı, alternatif bir limana yönlendirme esnekliği sunuyorsa, bu Hasçelik için ciddi bir avantaj anlamına gelir.
Navlun bedeli, taşınacak yükün türüne, miktarına, mesafeye ve seçilen taşıma moduna göre farklı yöntemlerle belirlenir. Uluslararası lojistikte standartlaşmış bazı hesaplama yöntemleri vardır ve bu yöntemler, taşıyıcı ile yük sahibi arasındaki maliyetin şeffaf bir şekilde belirlenmesini sağlar.
Ağırlık veya Hacim Bazlı (W/M – Weight or Measure)
Navlun, yükün tonajı veya hacmi üzerinden hesaplanır. Hangisi yüksekse, o değer baz alınır.
Formül:
Navlun = Taşıma fiyatı × (Tonaj veya Hacim)
Konteyner Bazlı (FCL – Full Container Load)
20’lik veya 40’lık konteyner için sabit fiyat uygulanır.
Örneğin: 40’lık konteyner navlun fiyatı 2.000 USD olabilir.
Parsiyel Taşımacılık (LCL – Less than Container Load)
Konteynerin belli bir kısmı kiralanır. Hacim (CBM – cubic meter) veya ağırlığa göre hesaplanır.
Örneğin: CBM başına 80 USD.
Formül Örneği (Denizyolu – LCL):
Yük: 10 CBM, 3 ton
Navlun fiyatı: 75 USD/CBM
Hesaplama: 10 × 75 = 750 USD navlun bedeli
Pratik Örnek (40’lık Konteyner):
Güzergâh: İstanbul → Hamburg
40’lık konteyner fiyatı: 2.300 USD
Liman masrafları: 250 USD
Sigorta: 70 USD
Toplam Navlun Bedeli = 2.620 USD
Taşıma sırasında yaşanabilecek her türlü risk, navlun sigortasının önemini gösterir. Çelik gibi değerli ürünlerde sigortasız taşımacılık büyük kumardır.
Sigortanın çeşitleri:
• All Risks: En kapsamlı koruma, neredeyse tüm riskleri kapsar.
• Total Loss Only: Sadece tam kayıpları karşılar.
• Ek teminatlar: Pandemi, salgın, ve doğal afetler gibi ekstra risklere karşı güvence sağlar.
Bir örnek düşünelim: Çelik yüklü konteyner, fırtına nedeniyle denizde devrilirse; sigortası olmayan bir alıcı tüm zararı üstlenmek zorunda kalır.
Oysa All Risks sigortası, bu yükün değerini güvence altına alır. İşte bu yüzden Hasçelik, her zaman navlun sigortasını ön planda tutar.
Navlun, ticaretin yalnızca bir maliyet kalemi değil, güvenli ve sürdürülebilir lojistiğin bel kemiğidir. Hasçelik içinse navlun, çeliğin kalitesini üretimden teslimata kadar koruyan, müşteriyle arasındaki güven köprüsüdür.
Hasçelik, çeliğin yolculuğunu sadece taşımakla kalmaz; güvenle, şeffaflıkla ve stratejik vizyonla yönetir.
